نمیخواهم همه چیز برای همه کس باشم، من تنها میخواهم چیزی برای کسی باشم، کسی مثل تو، مثل ما، مثل یک ایرانی، فرقی نمیکند؛ شاید منظور او کسانی است که محتاج تکنولوژی امروزند.
در نهمین روز سرد دی ماه سال 1305 پسرکی آذری زبان در کوچه پس کوچههای تهران قدم به دنیای نور گذاشت؛ دنیایی که قرار بود در آیندهای نزدیک بخش عظیمی از پیشرفتهایش را مدیون باشد. علی جوان، تحصیلات دبیرستانیاش را با اشتیاقی تمام در دبیرستان البرز، همان دبیرستانی که مدیری چون مجتهدی داشت، گذراند. در دانشگاه تهران در رشته ریاضی فیزیک ادامه تحصیل داد و وقتی افقهای پیش رویش گستردهتر از مرزهای جغرافیایی شد، کولهبار سفرش را در سال 1949میلادی بست و راهی کشوری شد تا افکار عجیبی که در سر داشت عملی کند. او دانشگاه کلمبیای نیویورک را انتخاب کرد و در سال 1954 میلادی تحت نظر استادش چارلز تونز مدرک دکترای خود را گرفت و دوره فوق دکترا را هم آنجا گذراند. دکتر جوان در حین تحصیل، به گروه تحقیقاتی لابراتور تلفنی بل در نیوجرسی ملحق شد. چند ماه پس از اینکه تئودور مایمن در سال 1960 میلادی مبانی نظری لیزر را عملی کرد، جرقههای کشف لیزر گازی در اندیشه علی جوان توجه همگان را به خود جلب کرد؛ آن روز دوازدهم دسامبر بود. اختراع او انقلابی در دنیای تکنولوژی ایجاد کرد، بسیاری از پژوهشگران، اختراع لیزر گازی را نقطه عطفی در تاریخ فناوریهای نوین دنیا میدانند. فردای آن روز، دکتر جوان لیزر گازی را به وسیله فرستادن پیغامی تلفنی امتحان کرد و چهل سال بعد از آزمایش او ارتباطات به وسیله لیزر به صورتی عادی در آمد و از آن در صنایع اینترنتی استفاده زیادی شد.
جوان در سال 1961 میلادی به عضویت انستیتوی تحقیقاتی ماساچوست در آمد و امروز در سراسر دنیا او را به عنوان رهبر و پیشرو در لیزر گازی و الکترونیک ذرهای میشناسند.
دکتر جوان در 80 سالگی پیشبینی میکند که روزی جای مگاهرتزهای رادیویی را گیگاهرتزهای لیزری بگیرند. او مشغول تحقیقاتی بر روی نسل جدید تراشههایی است که درون آنها فوتونها به جای الکترونها حرکت خواهند کرد. اگر این انقلاب کهکشانی عملی شود تحولی چشمگیر در سرعت تراشهها و وسائل الکترونی و رایانهای پدید خواهد آمد.
بسیاری از پیشرفتهای صنایع امروز بخصوص الکترونیک، نتیجه تلاشهای پروفسور جوان است. پیشرفتهایی که حاصل جرقههای بزرگی بود که شاید در دهه 60 و 70 در آزمایشگاههای کوچک به وقوع پیوست و باعث شد داوران او را جزو 10 نابغه برتر زنده جهان بدانند. به گزارش «دیلی تلگراف» او در رتبه دوازدهم نوابغ جهان است.
لیزر گازی همان اختراعی که به خاطر کشفش جایزه بینالمللی تحسین به علی جوان تعلق گرفت، ترکیبی از دو گاز هلیم و نئون است که رنگی قرمز دارد و بیخطر است. گاز لیزر به گونهای است که با تابش یک فوتون به ذره (اتم یا مولکول یا یون) و یک فوتون دیگر آزاد میشود. این دو فوتون همفرکانسند در صورت ادامه این روند تعداد فوتونها افزایش پیدا میکند و میتوانند باریکهای از فوتونها را ایجاد کند. بسیاری از پیشرفتهای اولیه در استفاده از لیزر بعد از این اختراع به وقوع پیوست. این پیشرفتها شامل ابداعات زیادی در زمینه اسپکتروسکوپی لیزری به صورت دقیق، نسبیت و ایزوتروپی در فضا، ابداع تکنولوژی اندازهگیری فرکانسی دقیق در طیف نوری و اولین ساخت ساعتهای اتومیک لیزری است.
پایان نامههای تحقیقاتی زیادی در این زمینه تحت نظر او بوده است که با دسترسی به سایت انستیتو تحقیقاتی ماساچوست یا آزمایشگاه دانشگاه ام.آر.تی میتوانید آنها را مطالعه کنید.
گرچه پروفسور علی جوان از کشورش دور است اما صدای پیشرفتهایش به گوش میرسد و این برای هر ایرانی افتخار بزرگی است. مهمترین نشان انجمن نورشناسی امریکا یعنی مدال فردریک ایوز این بار بر پیشانی یک آذری اهل تبریز درخشیده است. او در سال 1993 میلادی جایزه علمی- جهانی آلبرت انیشتین را دریافت کرد و در سال 2007 رتبه دوازدهمین انسان باهوش در جهان را به خود اختصاص داد. او با تواضع بسیاری که در رفتارش موج میزند میگوید: «نمیخواهم همه چیز برای همه کس باشم. من تنها میخواهم چیزی برای کسی باشم».